Құмаш Нұрғалиұлы Нұрғалиев
КСРО халық мұғалімі
(1925-1988)
Құмаш Нұрғалиұлы Нұрғалиев1925 жылы 29 қазанда Шығыс Қазақстан облысы Марқакөл ауданы Орловка ауылында дүниеге келген.
1933 жылы Катонқарағай ауданындағы Шыңғыстай орта мектебінің бірінші сыныбына барады. Ол барлық пәндерді өте жақсы оқыды, бірақ әкесінің кенеттен қайтыс болуы оның мектепті бітіруіне кедергі болды.
Отбасындағы үлкен ұл болғандықтан, анасына інілерін өсіріп, өсіруге көмектесуге тура келді. Осыған орай, 1940 жылы 8 сыныпты бітіріп, еңбек жолы басталады: колхозда қоймашы, көпшiлiк дүкенде сатушы, ауылдық кеңес хатшысы болып қызмет етедi.
Сол жылы комсомол қатарына қабылданды. 1942–43 жылдары «3 бесжылдық» колхозы комсомол ұйымының хатшысы, Марқакөл аудандық комсомол комитетінің мүшесі болып сайланды.
1943 жылдың мамырынан 1944 жылдың мамырына дейін Қиыр Шығыста, Оралда әскери борышын өтеді. 1944 жылғы мамырдан 1944 жылғы 29 қазанға дейін Кеңес Одағының Батыры Александр Матросов атындағы 254-гвардиялық атқыштар полкінің құрамында 56-гвардиялық атқыштар дивизиясы, 10-гвардиялық армия Балтық жағалауы елдерін немістерден азат ету үшін шайқастарға қатысты. басқыншылар.
29 қазанда туған күнінде Әуес қаласының шетінде қолбасшылықтың жауынгерлік тапсырмасын орындау кезінде ауыр жараланды. Операциядан кейін екі аяғы мен сол қолы кесілген.
1944 жылдың 29 қазанынан 1946 жылдың қазан айына дейін алдымен дала госпитальдарында, кейін Мәскеу қаласында емделген.
Күшті ерік-жігер, таңғажайып өміршеңдік оған 12 қиын операцияға шыдап, сынбауға, шыдамдылыққа, адамгершілікке жатпайтын азаптарға төтеп беруге көмектесті!
Мәскеуде №3431 ауруханада жатып орта мектеп курсын және қосымша бухгалтерлік курстарды сырттай бітірді.
1946 жылы 2 тамызда Әуес қаласы маңында көрсеткен ерліктері үшін Қызыл Ту орденімен марапатталған.
1946 жылы қазан айында туған ауылына оралды. Ал ауыр жарақатына қарамастан Сорвен жетіжылдық мектебінің мұғалімі, сол кездегі директоры болып жұмыс істейді.
1947 жылы ауылдастарының көмегімен оның алғашқы мектебінің құрылысы басталды.
1948 жылы Кеңес Одағы Коммунистік партиясының мүшесі болып, сол жылы Абай атындағы Алматы мемлекеттік педагогикалық институтының тарих факультетіне сырттай оқуға түсіп, оны 1955 жылы үздік бітірді.
1955 жылдың тамызынан 1957 жылдың тамызына дейін Алексеев орта мектебінде бірінші оқу ісінің меңгерушісі қызметін атқарды.
1957 жылдың тамыз айынан бастап Буранов орта мектебінің директоры болып тағайындалып, сол жылы қазақ тілінде оқытатын сыныптар ашу туралы шешімге ұмтылды.
1957-1969 жылдар аралығында жергілікті материалдан бес оқу корпусының және мұғалімдер мен оқушылардың көмегімен 150 орындық мектеп-интернаттың құрылысын ұйымдастырды.
Интернаттың арқасында бұл мектепте Марқакөл ауданының ең шалғайдағы мал шаруашылықтары мен ауылдарының балалары білім алуда.1969 жылы оқушылар саны 1300 адамға жетіп, балалар үш ауысымда оқиды.
1969 жылы Бүкілодақтық мұғалімдер съезінің делегаты ретінде Марқакөл ауданы, Боран ауылында 960 орындық мектеп, мұғалімдерге арналған 16 пәтерлік құрылыс туралы КСРО Министрлер Кеңесінің шешімін іздестірді. .
1957 жылдан бастап Қазақстан Компартиясы Марқакөл аудандық комитетінің мүшесі болып тұрақты сайланды.
1963 жылы «Қазақ КСР халық ағарту ісінің үздігі» төсбелгісімен марапатталды.
Мектептегі оқу-тәрбие жұмысын ұйымдастырудағы жоғары көрсеткіштері үшін 1966 жылы 1 қарашада Еңбек Қызыл Ту орденімен, 1969 жылы «КСРО халық ағарту ісінің үздігі» төсбелгісімен марапатталды.
1971 жылы 14 тамызда «Ленин» орденімен,
1974 жылы Қазақ КСР-нің еңбек сіңірген мұғалімі атағы берілді.
1975 жылы В.И.Ленин атындағы Буранов орта мектебінің жұмыстары ВДНХ көрмесіне қойылып, КСРО ВДНХ-ның қола медаліне ие болды.
1881 жылы Қазақ КСР-нің «КСРО халық мұғалімі» атағын алған төрт мұғалімнің бірі.
1985 жылы «Қазақ КСР Ленин комсомолы сыйлығының лауреаты» атағы берілді.
1982 жылы ол 380 орындық кеңейту мен акт залын салуға шешім қабылдады.
Құмаш Нұрғалиұлы 1968, 1978 жылдары өткен Қазақстан мұғалімдерінің соңғы үш республикалық IV, V, VI съездеріне және екі Бүкілодақтық мұғалімдер съезіне делегат болып сайланды.
Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесінің екі Құрмет грамотасымен және екі Құрмет грамотасымен, КСРО Жоғарғы Кеңесінің Құрмет грамотасымен марапатталған. КСРО Жоғарғы Кеңесі Президиумының 1985 жылғы 2 наурыздағы № 1-дәрежелі Отан соғысы орденімен марапатталған.
Бірнеше рет Шығыс Қазақстан облыстық партия конференциясына делегат болып сайланды.
Бүкіл саналы ғұмырын балаларға арнаған Ұлы Ұстаз, Ұлы Отан соғысының жауынгері, патриот азаматтың жүрегі 1988 жылдың 27 мамырында соғуын тоқтатты. Жерлеу рәсімі күні ол ауыр науқаста Алматыдағы оқу орнына қол жеткізген мектепке «YAMAHA» компьютерлік класы бар контейнерлер келеді.
«Ұстаздың соңғы сыйы» дейді ауыл тұрғындары.
